شورایعالی بیمه در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، در جلسه مورخ ۱۳۹۳,۱۱.۲۱« آیین‌نامه قرارداد بیمه تامین تعهدات در رویه عبور داخلی کالا» را مشتمل بر ۱۳ ماده و ۲ تبصره به شرح ذیل تصویب نمود.
ماده ۱- اساس قرارداد
این قرارداد براساس قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ و مواد مرتبط از قانون امور گمرکی مصوب ۱۳۹۰ و آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی مصوب ۱۳۹۲ و قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار مصوب ۱۳۹۰ بین تشکل اقتصادی ...... به عنوان بیمه‌گذار و شرکت بیمه ....... به عنوان بیمه‌گر و گمرک جمهوری اسلامی ایران به عنوان ذینفع با شرایط زیر منعقد می‌گردد.
ماده ۲- تعاریف
اصطلاحات مورد استفاده در این قرارداد در معانی مشروح زیر به کار می‌رود.
۱- بیمه‌گذار: تشکل اقتصادی است با عضویت شرکت‌های حملونقل بین‌المللی که به موجب قوانین و مقررات مربوط ثبت گردیده و مسئولیت اعضاء براساس موضوع ماده ۳ این قرارداد را پذیرفته و آنرا نزد بیمه‌گر بیمه نموده و متعهد پرداخت حقبیمه است. اتاق بازرگانی و صنایع، معادن و کشاورزی ایران و اتاق تعاون مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز می‌توانند به عنوان بیمه‌گذار این قرارداد باشند.
۲- شرکت حملونقل بین‌المللی: شخص حقوقی ایرانی که به موجب قوانین و مقررات مربوط، مجاز به انجام عملیات حملونقل بین‌المللی است.
۳- بیمه گر: موسسه بیمه‌ای است که دارای پروانه فعالیت از بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران بوده و مجاز به انجام عملیات بیمه در این رشته طبق قوانین و مقررات مربوط است.
۴- ذینفع: گمرک جمهوری اسلامی ایران است.
۵- بیمه‌نامه: سندی است کتبی که توسط بیمه‌گر براساس مفاد این قرارداد صادر شده باشد. بیمه گر می تواند برای هر اظهارنامه عبور داخلی یک بیمه نامه مجزا یا یک گواهی بیمه بر اساس این قرارداد صادر نماید.
۶- گواهی بیمه: سندی است کتبی یا الکترونیکی که در چارچوب این قرارداد به منظور پوشش بیمه ای برای هر اظهارنامه توسط بیمه گر صادر وبه ذینفع ارائه می گردد.
۷- قاچاق: منظور از قاچاق در این قرارداد موضوع بند «ب» ماده (۱۱۳) ومواد (۶۱) الی (۶۳) قانون امور گمرکی مصوب ۱۳۹۰ و بند «ب» ماده (۲) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب ۱۳۹۲ و اصلاحات بعدی آنها صرفاً در ارتباط با عبور داخلی است.
۸- پروانه عبور داخلی: سندی است حاوی اطلاعات اظهارنامه عبور داخلی که توسط گمرک پس از انجام تشریفات گمرکی در رویه عبور داخلی برابر مقررات صادر می‌گردد.
۹- اظهارنامه عبور داخلی: منظور از اظهارنامه عبور داخلی، اظهارنامه موضوع ماده ۳۹ قانون امور گمرگی است.
۱۰-کالای مجاز: کالایی که صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد.
۱۱-کالای مجاز مشروط: کالایی که صدور یا ورود آن نیاز به کسب موافقت قبلی یک یا چند سازمان دولتی دارد.
۱۲-عبور داخلی: عبور داخلی، رویه گمرکی است که براساس آن کالای گمرک نشده از یک گمرک مجاز به گمرک مجاز دیگر و یا سایر اماکن تحت نظارت گمرک منتقل می‌گردد تا تشریفات قطعی گمرکی آن در مقصد انجام شود.
ماده ۳- موضوع قرارداد
موضوع قرارداد عبارت است از مسئولیت تامین تعهدات شرکت‌های حملونقل بین‌المللی در قبال ذینفع برای کالاهای مجاز معادل حقوق ورودی متعلقه و برای کالاهای مجاز مشروط معادل حقوق ورودی متعلقه به علاوه نصف تا سه برابر ارزش کالا که حسب مورد توسط گمرک تعیین می‌شود که بر عهده بیمه‌گذار بوده و توسط وی نزد بیمه‌گر بیمه می‌گردد.
ماده ۴- وظایف بیمه‌گذار به شرح زیر است:
۱- بیمه‌گذار موظف است حقبیمه را به ترتیبی که در بیمه نامه یا گواهی بیمه مشخص گردیده به بیمه‌گر پرداخت نماید.
۲- بیمه‌گذار موظف است همزمان با انعقاد این قرارداد فهرست مشخصات شرکت‌های حملونقل بین‌المللی که تعهد آنها را پذیرفته به بیمه‌گر اعلام نماید.
۳- بیمه‌گذار موظف است شرکت‌های حملونقل بین‌المللی که تعهد آنها را پذیرفته ملزم به انجام اقدامات زیر نماید:
الف- در صورت اطلاع از هرگونه مغایرت بین محموله و پروانه عبور داخلی و مواردی که منجر به عدم تحویل تمام یا بخشی از کالا در مهلت مقرر می‌شود، مراتب را حداکثر ظرف ۲۴ ساعت از زمان اطلاع، به بیمه‌گذار و بیمه‌گر اعلام نماید.
ب- اقدامات لازم جهت حفظ کالای عبور داخلی به عمل آورد.
ج- در صورت دریافت هرگونه اخطاریه در ارتباط با موضوع قرارداد ازسوی مراجع ذی‌ربط مراتب را بلافاصله به اطلاع بیمه‌گذار و بیمه‌گر برساند.
۴- بیمه‌گذار موظف است به منظور حسن اجرای این قرارداد تضامین لازم را متناسب با حجم عملیات و ریسک شرکت‌های حملونقل بین‌المللی که تعهد آنها را پذیرفته، در اختیار بیمه‌گر قرار دهد.
ماده ۵- وظایف و تعهدات بیمه‌گر
وظایف و تعهدات بیمه‌گر به شرح زیر است:
۱- بیمه‌گر موظف است براساس اطلاعات ارائه شده و معادل مبلغی که توسط گمرک مبدأ در اظهارنامه عبور داخلی اعلام می‌شود بیمه‌نامه یا گواهی بیمه را صادر و در قبال پرداخت حقبیمه از سوی بیمه‌گذار به وی یا نماینده او تحویل نماید.
۲- تعهدات بیمه‌گر و بیمه گذار در ارتباط با موضوع این قرارداد در مورد هر پروانه عبور داخلی از زمان خروج هر محموله از گمرک مبدأ آغاز و با تایید الکترونیکی یا کتبی وصول تمام کالا توسط گمرک مقصد یا عدم اعلام خسارت از سوی ذینفع به بیمه‌گر تا ۹۰ روز پس ازپایان مهلت مقرر در پروانه عبور داخلی (هر کدام زودتر اتفاق بیفتد) پایان می‌پذیرد.
۳- بیمه‌گر موظف است در صورت درخواست و هماهنگی ذینفع، واحدهای صدور بیمه نامه یا گواهی بیمه موضوع این قرارداد (اعم از شعبه یا نمایندگی) را در گمرک مبدأ مستقر نماید و مشخصات آنها از جمله دارندگان امضای مجاز در آن واحدها و نیز هرگونه تغییرات بعدی را کتباً به اطلاع بیمه‌گذار و ذینفع برساند.
۴- بیمه‌گر موظف است با طراحی سامانه نرم‌افزاری مناسب نسبت به فراهم شدن امکان تبادل اطلاعات لازم با بیمه‌گذار و ذینفع اقدام نماید و فهرست شرکت‌های حملونقل تحت پوشش را به طور مستمر به ذینفع اعلام نماید.
۵- در موارد زیر، بیمه‌گر مکلف است ظرف مدت ۱۵ روز پس از دریافت مدارک موضوع ماده ۷ با رعایت شرایط این قرارداد خسارت را به ذینفع پرداخت نماید:
الف- چنانچه کل کالای مندرج در اظهارنامه عبور داخلی که براساس آن بیمه نامه یا گواهی بیمه صادر گردیده است ظرف مهلت مقرر در قانون امور گمرکی به گمرک مقصد تحویل داده نشود.
ب- در مواردی که کالای عبور داخلی تحویل شده به گمرک مقصد براساس صورت جلسه گمرک مقصد یا گمرک بین راهی کسری داشته باشد.
تبصره- در مواردی که پرداخت خسارت در مهلت مقرر، از سوی بیمه‌گر به تاخیر بیافتد، مشمول حکم ماده ۵۲۲ قانون آئین دادرسی مدنی می‌شود.
ماده ۶- وظایف ذینفع
وظایف ذینفع به شرح زیر است:
۱- چنانچه تمام یا بخشی از کالای عبور داخلی ظرف مهلت مقرر به گمرک مقصد تحویل داده نشود ذینفع موظف است مراتب را ظرف مدت پانزده روز پس از احراز عدم تحویل کتباً یا هر طریق قابل اثبات دیگر به بیمه‌گذار و بیمه‌گر اعلام نماید.
۲- ذینفع موظف است در صورت تشخیص قاچاق، نسبت به پیگیری موضوع وفق ماده (۴۱) قانون مبارزه با قاچاق مصوب سال ۱۳۹۲در مراجع ذی‌صلاح اقدام نماید.
۳- ذینفع موظف است به منظور تبادل الکترونیکی اطلاعات همکاری لازم را با سایر طرف‌های قرارداد به عمل آورده و امکان دسترسی سیستمی بیمه گر و بیمه گذار را به سامانه های مرتبط فراهم نماید.
۴- ذینفع مکلف است لیست شرکت‌های حملونقل بین‌المللی دارای سابقه تخلف از مقررات گمرکی را به طور مستمر برای سایر طرف‌های قرارداد ارسال نماید.
۵- ذینفع موظف است پس از احراز هر یک از موارد زیر خسارتی را که از بیمه‌گر دریافت نموده است به وی مسترد نماید:
الف- کالا پس از پرداخت خسارت با تأخیر به گمرک مقصد تحویل شده باشد. (موضوع تبصره ماده (۱۱۵) آئین‌نامه اجرائی قانون امور گمرکی)
ب- در مواردی که پس از پرداخت خسارت بر اساس تشخیص ذینفع یا رأی قطعی مرجع رسیدگی‌کننده ذی‌صلاح اثبات شود که موضوع قاچاق منتفی شده است.
ج- در مواردی که به موجب رأی قطعی مرجع رسیدگی‌کننده ذی‌صلاح عدم تحویل کالا به گمرک مقصد ناشی از فورس ماژور بوده باشد.
۶- ذینفع موظف است حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از دریافت خسارت اصل بیمه‌نامه یا گواهی بیمه مربوط را (در صورت ارائه فیزیکی) به بیمه‌گر تحویل نماید.
ماده ۷- مدارک لازم برای دریافت خسارت
برای دریافت خسارت، ذینفع موظف است ضمن اعلام کتبی خسارت به بیمه گر، اسناد و مدارک ذیل را به وی ارایه نماید:
الف) تصویر اظهارنامه عبور داخلی ممهور به مهر گمرک،
ب) تصویر بیمه‌نامه یا گواهی بیمه مربوط (در صورت ارائه فیزیکی)،
ج) تصویر اوراق مربوط به اقدامات قانونی صورت گرفته در مراجع ذی‌صلاح توسط ذینفع در صورت تشکیل پرونده.
د) تصویر مکاتبات ذینفع با بیمه‌گذار موضوع بند (۱) ماده (۶) این قرارداد.
ماده ۸- استثنائات
در موارد زیر بیمه‌گر در مقابل ذینفع تعهدی نخواهد داشت:
۱- کاهش وزن کالاهایی که به موجب مفاد قانون امور گمرکی به طور ذاتی دچار افت وزن می‌گردند.
۲- فورس ماژور نظیر سیل، توفان، زلزله، آتش‌فشان و سایر حوادث و بلایای طبیعی و نیز جنگ و شورش.
۳- جریمه انتظامی موضوع تبصره ذیل ماده (۱۱۵) آئین‌نامه اجرائی قانون امور گمرکی.
ماده ۹- بازیافت خسارت
پس از پرداخت خسارت، بیمه‌گر جانشین ذینفع جهت بازیافت خسارت پرداختی خواهد بود و بیمه‌گر می‌تواند نسبت به بازیافت خسارت پرداختی، از بیمه گذار یا شرکت حملونقل اقدام نماید.
تبصره- در مواردی که به تشخیص مراجع ذی‌صلاح علت عدم تحویل تمام یا بخشی از کالا ناشی از عذر موجه باشد، میزان بازیافت حداکثر ده درصد خسارت پرداختی خواهد بود.
ماده ۱۰– مدت قرارداد
مدت قرارداد یک سال شمسی است و مفاد آن برای طرف‌های قرارداد در خصوص بیمه‌نامه‌ها یا گواهی‌های بیمه صادره در دوره اعتبار قرارداد تا پایان اعتبار بیمه‌نامه‌ها یا گواهی های بیمه کماکان به قوت خود باقی است.
ماده ۱۱- خاتمه اعتبار بیمه‌نامه
با تحقق هر یک از موارد زیر اعتبار بیمه‌نامه یا گواهی بیمه تمام می‌شود:
۱- تحویل کالا به گمرک مقصد طبق اعلام گمرک ظرف مهلت مقرر.
۲- پرداخت خسارت از سوی بیمه‌گر.
ماده ۱۲- نحوه فسخ قرارداد
در طول مدت اعتبار قرارداد هر یک از طرف‌های قرارداد می‌توانند با اعلام قبلی (به صورت کتبی) یک‌ماهه به سایر طرف‌های قرارداد، نسبت به فسخ آن اقدام کنند. در صورت فسخ، طرف‌های قرارداد متعهد به ایفای تعهدات ناشی از این قرارداد در مورد بیمه نامه های/گواهی های صادره قبلی می‌باشند.
ماده ۱۳- نحوه حل‌وفصل اختلاف
هرگونه اختلاف ناشی از تعبیر، تفسیر و یا اجرای این قرارداد، در صورتی که از طریق برگزاری جلسات مشترک و مذاکره حل و فصل نشود، بارعایت قوانین و مقررات مربوط قابل ارجاع به داوری یا طرح در مراجع صالحه خواهد بود.
